مقدمه و یادداشت گردآورنده                              

امروزه سرعت تحولات و دگرگونی‌ها در عرصه تمامی علوم دستخوش تغییر قرار گرفته و طی چند دهه اخیر جامعه اطلاعاتی توانسته است مدیریت، فرهنگ، تکنولوژی، آموزش، خدمات و نهادهای اثرگذار اجتماعی و اقتصادی  را از خود متأثر کند و تاریخ معاصر را به چالش بکشاند؛ به نحوی که در جریان گسترش و انطباق علوم و افزایش گستره اطلاعاتی موجود، باز‌اندیشی و تغییر روش‌ها در حوزه‌های مختلف اجتناب‌ناپذیر شده است.

در حوزه‌ تاریخ‌نگاری معاصر با موضوعات  مختلف ، تاریخ شفاهی از شیوه‌های پژوهش در این حوزه به شمار می‌رود که با رویکرد جدید علمی توانسته است از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده و در تاریخ‌نگاری نقشی تحول‌برانگیز و تکمیلی ایفا کند. در تاریخ شفاهی با ابزار مصاحبه، به کنکاش تحولات و رویدادها از زبان راویانی معتبرکه در وقایع مستقیم یا غیرمستقیم شرکت داشته یا دارند، پرداخته می‌شود.

به بیانی، تاریخ فقط در چارچوب تاریخ شفاهی گذشته نیست. در تاریخ‌نگاری رایج، راویان  با دیدگاه‌های علمی و آکادمیک ،میدانی و تجربی ، حقوقی و ستادی و نیز  روش‌شناسی خویش به واقعیت‌ها می‌نگرند و از وقایع رخ‌داده روایتی را برداشت و نوشتاری را ترسیم می‌کنند.

در واقع تاریخ شفاهی یكی از شیوه های پژوهش در تاریخ است و  به شرح و شناسایی وقایع، رویدادها و حوادث مختلف تاریخی بر اساس دیدگاه ها، شنیده ها و عملكرد شاهدان، ناظران و فعالان آن ماجراها         می پردازد. تاریخ شفاهی حتی در صورت مكتوب شدن، خصلتی گفتاری  دارد. در فرآیند مصاحبه تاریخ شفاهی دو عامل مصاحبه كننده و راوی ارتباطی تنگاتنگ یافته و مصاحبه كننده به عنوان یك شنونده فعال،  نقشی اساسی ایفاء می كند تا مصاحبه شونده (راوی) در فضایی آرام و بی دغدغه به شرح و بسط دیدگاه ها و شنیده های خود بپردازد. بدیهی است نقش مصاحبه گر در این میان، نقشی فعال و پویاست و گفتمان متقابل مصاحبه گر و راوی با به كار گیری شیوه های اصولی و استاندارد مصاحبه تاریخ شفاهی به آشكار شدن زوایای پنهان تاریخ و بازسازی دوباره آن رویداد در اذهان شود .

در همین راستا تهیه و گردآوری نخستین تاریخ شفاهی خاویار ایران   درشرکت مادر تخصصی خدمات کشاورزی  ، به  مهرماه سال 1399 باز می گردد و با دستور اکید  جناب آقای دکتر سیدمحمد مجابی مدیرعامل این شرکت که خود از پیشکسوتان وزارت جهاد کشاورزی و دارای سابقه طولانی و ریشه دار در زمینه فعالیتهای تشکیلاتی شیلات و آبزیان می باشند صورت پذیرفت.  لذا نظر به اهمیت فوق العاده بحث ماهیان خاویاری از نظر اقتصادی ، منطقه ای و تجارت بین الملل تصمیم گرفته شد تا با جمعی از کارشناسان و  صاحب نظران خبره که از نزدیک (از لحاظ ستادی و میدانی ) در ارتباط با فرآیند صید ، فرآوری، تولید و تجارت خاویار در ایران و خارج از کشور بوده اند مصاحبه های حضوری انجام شده  تا پـُلی  برای انتقال و تبادل  گنجینه ای گرانبها از اطلاعات و تجربیات ارزشمند گذشتگان به آیندگان باشد.این در حالیست که کار ثبت و ضبط وقایع خاویار ایران در شرایط حاد پاندمی ویروس کووید-19  و با سختی بسیار به لحاظ رعایت دستورالعمل ها و پروتکل های بهداشتی صورت گرفت .همین امر سبب کندی کار و ایجاد محدودیت های خاصی برای انجام مصاحبه های رو در رو و شکل گیری تاریخ شفاهی گردید لیکن مجموعه مصمم به اجرای هر چه بهتر این پروژه بود و سرانجام این اثر ارزشمند ملی با همت وهمکاری صمیمانه همه عزیزان مرتبط با موضوع ، این پروژه تهیه و تنظیم گردید.

همانگونه که در توضیحات بالا نیز ذکر شد تنظیم این نسخه از تاریخ شفاهی خاویار ایران با رعایت  کامل پروتکل های بهداشتی و اجتماعی،از طریق مصاحبه حضوری وضبط صوتی و تصویری از صاحبنظران امر و همینطور ضبط و ارسال فایلهای صوتی  مصاحبه شوندگان در استانهای شمالی با همکاری ادارات خاویاری استانهای گلستان ، گیلان و مازندران گردآوری  شده است. لازم به ذکر است به جهت اهمیت و تفصیل موضوع، برخی مصاحبه ها در جلسات و ساعات متعددی انجام گردیده است.

از مهم ترین موضوعات گردآوری شده در تاریخ شفاهی خاویار ایران می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• مصاحبه های متعدد در زمینه قدمت و تاریخ ماهیان خاویاری ، اهمیت  و ارزش اقتصادی و ارز آوری  ماهیان خاویاری
• توضیحات مبسوطی در خصوص فرآیند تولید ، نگهداری ، بسته بندی و بازاریابی خاویار
• خاطرات شخصیت های برجسته تاثیر گذار در تاریخ گذشته و معاصر خاویار ایران به همراه مختصری از بیوگرافی آنان
• تشریح وضعیت تولید خاویار و گوشت ماهیان خاویاری در ایران و روند واردات و صادرات آن در دهه های اخیر به عنوان یکی از با ارزشترین ماهیان تجاری ایران و بیان برخی فرصتها و تهدیدهای مرتبط با این ماهی گرانبها
• مصاحبه با صیادان پیشکسوت و فعالین حوزه ماهیان خاویاری
• صداهای ماندگار
• دانلود فایل تاریخ شفاهی خاویار ایران